اپوس

سطح مطلب: مبتدی

در قسمت اول از مبحث تنالیته نوشتم که بر جلد سی‌دی یا در برنامه کنسرت می‌خوانید سنفونی نمره پنج در دو مینور اپوس شصت وهفت و به معنی آن توجه نمی‌کنید. تنالیته را در دو قسمت شرح دادم که چیست و تصورم این است که دیگر می‌دانید دو مینور یعنی چه. برویم سر اپوس

آهنگساز حرفه‌ای، دهها آهنگ می‌سازد در طول عمر یا دوره کاری لااقل. این دهها اثر می‌توانند انواع فرمها را داشته باشند: سونات، سنفونی، اپرا، کوارتت، و بسیاری فرمهای متنوع دیگر، از سنفونیک تا مجلسی، و از سازی تا آوازی. مثلا پنجمین اثر آهنگساز ممکن است سونات دوم او باشد یا کنسرتوی یکم. پس هر اثری دو شماره دارد، یکی شماره کار در آن فرم خاص و دیگری شماره ردیف کلی آثار آهنگساز، شماره مسلسل، شاید بتوان گفت. این دومی را نمره اپوس می‌گویند. می‌گویند سنفونی پنجم بتهوون اپوس 67 است، یعنی شصت وهفتمین اثر اوست، فارغ از این که آثار قبلی چه فرمی دارند

اپوس یعنی اثر، جمع آن می‌شود اپرا، یعنی چندین اثر. نیست که اپرا معمولا از تعداد زیادی آریا و رسیتاتیف و کر تشکیل می‌شود، به علاوه یک یا چند اورتور و آنتراکت، آن را اثرها یا اپوسها یا اپرا خوانده‌اند. کسانی که مایلند کلمه‌های وارد فارسی شده را با لهجه غلیظ امریکایی بگویند، اپس بخوانند این واژه را، به کسر پ فارسی

بعضی آهنگسازان که نظمی دارند و ترتیبی در کارشان، و چه اندکند اینان، خود در دوره حیات نمره اپوس آثارشان را مشخص کرده‌اند یا می‌کنند. در غیر این صورت، برای دیگران زحمتی یا کاری فراهم می‌شود که بر اساس سبک آهنگساز در دوره‌های مختلف کارش، نمره اپوس آثارش را تخمین بزنند. گاهی این محققان همان اپوس را به کار می‌برند در فهرستهاشان، گاهی نام حود را بر شماره آثار می‌گذارند، مثل لودویگ فون کوشل که آثار موتزارت را فهرست بندی کرد. پس در مورد موتزارت به جای اپوس می‌گویند کوشل، مثلا سنفونی زیبای سل مینور نمره چهلم او کوشل 550 است، یعنی پانصد وپنجاهمین اثر اوست. در موارد استثنایی هم از اسامی یا عناوین دیگر استفاده می‌شود. مثلا آثار باخ بزرگ را با بی.دابلیو.وی بیان می‌کنند، حروف اول سه کلمه آلمانی به معنی کاتالوگ آثار باخ. توکاتا و فوگ معروف ر مینور او برای ارگ، بی.دابلیو.وی 565 است

حالا موومان اول این سنفونی نمره پنج دو مینور اپوس 67 بتهوون را ببینید، با اجرای فیلارمونیک وین با رهبری لئونارد برنستاین، تا بعد برسیم به فرم. این یکی از قشنگ‌ترین اجراهای این سنفونی است، شاید فقط برای من که شیفته این رهبر جاویدان هستم