تنالیته، قسمت دوم

سطح مطلب: مبتدی
پیش نیاز: آشنایی با نت

پیش از پرداختن به چند تمرین برای ساختن گامها، خالی از لطف نیست دانستن این که، با توجه به آن چه در قسمت اول خواندید، لازم نیست گام حتما ماژور باشد یا مینور با فواصل مذکور، می‌توان فواصل هفت گانه را طوری تغییر داد که گام ماهور به دست آید، مثلا. حالا دو را درجه یک بگیرید و گام ماهور را بسازید، می‌شود دوماهور، یا آن طور که در فارسی می‌گویند، ماهور دو (به کسر را)، در واقع مقلوب شده اضافه مقلوب! یا فواصل دشتی را بر پایه می بسازید، می‌شود می دشتی، یا دشتی می

تمرین یک، ساختن گام سل ماژور

فاصله‌های ماژور را از قسمت اول بردارید
درجه یک تا درجه دو: یک پرده
درجه دو تا درجه سه: یک پرده
درجه سه تا درجه چهار: نیم پرده
درجه چهار تا درجه پنج: یک پرده
درجه پنج تا درجه شش: یک پرده
درجه شش تا درجه هفت: یک پرده
درجه هفت تا درجه هشت: نیم پرده

پایه گام یا درجه یک نت سل است. حتما توجه کرده‌اید (و از تستهای هوش کنکور به یاد دارید) وقتی هشت درجه داریم، بین آنها هفت فاصله است
درجه دو، یک پرده بعد از سل، می‌شود لا
درجه سه، یک پرده بعد از لا، می‌شود سی
درجه چهار، نیم پرده بعد از سی، می‌شود دو. اینجا خوشبختانه خود دو از سی نیم پرده فاصله دارد، پس هیچ دیز و بملی لازم نیست
درجه پنج، یک پرده بعد از دو، می‌شود ر
درجه شش، یک پرده بعد از ر، می‌شود می
درجه هفت، یک پرده بعد از می، می‌شود فا دیز. فا نیم پرده از می فاصله دارد (یادتان هست؟ شستی سیاه بین کدام نتها نبود؟)، ولی ما یک پرده می‌خواهیم، پس هنوز نیم پرده دیگر باید بالاتر از فا برویم که به فا دیز می‌رسیم
درجه هشت، نیم پرده بعد از فا دیز، می‌شود سل
درجه هشت همیشه اوکتاو (هم اسم) پایه است، اگر در محاسبه به آن نرسیدید جایی اشتباه کرده‌اید

همین جا دو درجه خاص را معرفی کنم که اگر علاقه داشتید و مبحث را ادامه دادید، در هارمونی خواهید دید نقش اساسی دارند. یکی درجه پنجم گام است که دومینانت می‌خوانند (در فارسی به نمایان معروف شده) و دیگری درجه چهارم یا سوب دومینانت (در فارسی به زیر نمایان معروف شده). این دو اصطلاح را به خاطر بسپارید، بد نخواهید دید

یک توضیح دیگر، نتهای آلتره شده (دیز یا بمل شده) را در اول هر سطر نشان می‌دهند، یعنی مثلا در سل ماژور که دیدید فا همیشه باید دیز نواخته شود، در اول هر سطر یک علامت دیز روی محل نت فا می‌گذارند، یعنی در آن سطر هر جا فا دیدید آن را فا دیز بزنید، هم در نوشتن صرفه می‌جویید، هم نوازنده حواسش متفرق نمی‌شود، می‌فهمد که همه فاها را باید دیز بزند

تمرین دو، ساختن گام می مینور

فاصله‌های مینور را از قسمت اول بردارید
درجه یک تا درجه دو: یک پرده
درجه دو تا درجه سه: نیم پرده
درجه سه تا درجه چهار: یک پرده
درجه چهار تا درجه پنج: یک پرده
درجه پنج تا درجه شش: نیم پرده
درجه شش تا درجه هفت: یک ونیم پرده
درجه هفت تا درجه هشت: نیم پرده

پایه گام یا درجه یک در این تمرین نت می است
درجه دو، یک پرده بعد از می، می‌شود فا دیز. بله، اول پیاله! در همین قدم اول به یک شستی سیاه رسیدیم، فا دیز. یک بار دیگر یادآوری کنم که خود فا فقط نیم پرده از می فاصله دارد، پس اگر یک پرده فاصله بخواهیم باید آن را نیم پرده بالاتر ببریم که فا دیز می‌شود
درجه سه، نیم پرده بعد از فا دیز، می‌شود سل، و خود سل، خوشبختانه
درجه چهار، یک پرده بعد از سل، می‌شود لا
درجه پنج، یک پرده بعد از لا، می‌شود سی
درجه شش، نیم پرده بعد از سی، می‌شود دو، باز هم خود دو، خوشبختانه
درجه هفت، یک ونیم پرده بعد از دو، می‌شود ر دیز. بگذارید نیم پرده‌ای جلو (بالا) برویم، دو با نیم پرده می‌شود دو دیز، دو دیز با نیم پرده می‌شود ر، ر با نیم پرده می‌شود ر دیز
درجه هشت، نیم پرده بعد از ر دیز، می‌شود می، که اوکتاو می پایه است، پس محاسبه درست است

در وبلاگ انگلیسی تصویر کامل همه دوازده گام ماژور و همه مینورهای هارمونیک موازی با آنها را گذاشته‌ام، اگر روزی روزگاری لازم داشتید

قسمت اول، الگوی ماژور و مینور