لئوپولد استوکوفسکی

استوکوفسکی از معدود موسیقیدانان معاصر ماست که سده درخشان نوزدهم را هم درک کرد. نمی‌توانم خودداری کنم از این فکر که بخت آن داشته، یازده سال با چایکوفسکی هم‌عصر بوده مثلا

لئوپولد استوکوفسکی هجدهم آوریل 1882 تولد یافت. پدرش ژوزف، کابینت سازی بود لهستانی تبار ساکن انگلستان، و مادرش آنی اصل ایرلندی داشت

لئوپولد به سال 1896 در سیزده سالگی به عنوان جوان‌ترین محصل به کالج سلطنتی موسیقی راه یافت و در شانزده سالگی به عضویت کالج سلطنتی ارگ نوازان درآمد. سرانجام در سنه 1903 به دریافت لیسانس موسیقی از کالج ملکه در اکسفورد توفیق یافت

دو سال بعد استوکوفسکی راهی نیویورک شد و رهبری کر و ارگ نوازی کلیسای سن بارتلمی را به دست آورد. در سال 1909 به سین‌سیناتی نقل مکان کرد و رهبری ارکستر سنفونیک این شهر را به دست آورد و به سرعت مدارج ترقی را طی کرد، به خصوص با نخستین اجراهای کارهای جدید از قبیل سنفونی دوم ادوارد الگار

اما داستان اصلی استوکوفسکی آنجا شروع شد که به فیلادلفیا رفت و بر سکوی رهبری دائمی ارکستر این شهر قرار گرفت. از اینجا بود که گروهی از طرفدارانش او را از بهترین رهبرهای معاصر خواندند و دسته‌ای دیگر، از جمله پل هیندمیت، او را شومن و حتی شارلاتان نامیدند. مستند این دسته دوم ژستی بود که استوکوفسکی در یک کنسرت نشان داد: در وسط یک قطعه پارتیتورها را به زمین پرت کرد یعنی نیاز به آنها ندارد! بار دیگر، در کنسرتی دیگر، به نورپرداز سالن دستور داد سالن را کاملا تاریک کند و تنها به دستهای او نور بتاباند! و چندی بعد نور را طوری طراحی کرد که فقط سایه دستهایش بر دیوار سالن نقش بندد. سرانجام در سال 1929 مهر هنری خاص خود را بنیان گذاشت: رهبری بدون باتون و با دست خالی

شیوه نوین چیدن سازهای ارکستر را هم -- که با همین ارکستر سنفونیک فیلادلفیا تجربه کرد -- به او نسبت می‌دهند، این که ویولنهای اول و دوم را در جناح چپ پهلو به پهلو نشاند و ویولنسلها را به جناح راست بعد از ویولاها انتقال داد. از دیگر اقدامات این دوره استوکوفسکی آرشه آزاد بود برای زهیها و نفس آزاد برای بادیها، یعنی دیگر زهیها اجبار نداشتند همه از یک آرشه‌کشی واحد پیروی کنند! این دوره سرانجام در 1936 به پایان رسید. ارکستر فیلادلفیا را به دستیارش یوجین اورماندی سپرد و بار دیگر به سیر و سیاحت پرداخت

بعد از این دوره، استوکوفسکی ارکسترهای بی‌شماری را رهبری کرد و ارکسترهای زیادی را از قبیل ارکستر امریکایی جوانان و ارکستر سنفونیک نیویورک، که نباید با فیلارمونیک نیویورک خلط شود، خود تشکیل داد که بعضی از خوش اقبالهایشان دو سه سالی دوام آوردند. در همین اوان بود که در فیلم سینمایی یکصد مرد و یک زن شرکت کرد و نیز با والت دیسنی فیلم فانتزی را ساخت که در آن افتخار داشت با میکی موس مصافحه کند! یا به قول خودش، میکی موس سعادت آن داشت که با او دست بدهد

اما برای آنان که علاقه‌ای به زندگی خصوصی هنرمندان دارند، استوکوفسکی سه بار ازدواج کرد، اول به سال 1911 با پیانیست امریکایی اولگا ساماروف، و از او یک دختر مانده، سونیا، بازیگر سینما... بار دوم به سال 1926 با اوانجلین جانسون، و بار آخر در 1945 با گلوریا واندربیلت

هر چه و هر که بود لئوپولد استوکوفسکی، هنرمندی گران یا شارلاتانی چیره دست، نمی‌توان تنظیمهایش را از آثار ارگ باخ برای ارکستر سنفونیک نادیده گرفت. این کارها از زیباترین آثاری هستند که استوکوفسکی برای ارکستر تنظیم کرد، و علاقه‌مندانی بی‌شمار به طرفداران باخ بزرگ افزود. همین طور بعضی از آثاری که بر سکوی رهبری برای دکا و سی‌بی‌اس روی صفحه ضبط کرده از نفیس‌ترین آثار ضبط شده قرن پیشین است، به خصوص سنفونی نهم بتهوون و سنفونی پنجم چایکوفسکی فراموش شدنی نیستند

قسمتی از توکاتا و فوگ رمینور باخ را با تنظیم استوکوفسکی و با رهبری او ببینید