سرعت در موسیقی

بارها وقتی خواسته‌اید صفحه یا نوار یا سی‌دی سنفونی پنجم بتهوون را در دستگاه پخش بگذارید، رو یا پشت جلد آن خوانده‌اید سنفونی نمره 5 در دو مینور اپوس 67، و بعد در شرح قسمتهای چهارگانه، موومان اول آلگروکون بریو، موومان دوم آندانته کون موتو، و قس علی‌هذا. می‌خواهم برای علاقه‌مندان مبتدی موسیقی کلاسیک، مفهوم این اصطلاحات را به اختصار شرح دهم، تا از شنیدن قطعه بیشتر لذت ببرند. به این منظور، چهار مورد باید روشن شوند: سنفونی، دو مینور، اپوس، و آلگرو. از مورد چهارم شروع می‌‌کنم که ساده‌تر است، و بین خودمان، من هم گاهی برای اصطلاحات کم‌استفاده‌تر به فهرستی که در ادامه خواهد آمد نیاز دارم

آهنگساز نتی را می‌نویسد، و در آن کلیه صداها با فرکانس و کشش داده می‌شوند. ولی این قطعه با چه سرعت باید اجرا شود؟ می‌توان آن را با سرعت دویدن یا راه‌رفتن عادی یا قدم آهسته نواخت، ولی باید دید کدام مورد نظر آهنگساز بوده است

قبل از سال 1812 که موسیقیدان و مخترع آلمانی یوهان نپوموک مالتسل دستگاه مکانیکی مترونوم را اختراع کند، آهنگسازان سرعت اجرای قطعه را با کلمه‌های ایتالیایی مشخص می‌کردند، که در ادامه فهرست آنها خواهد آمد. برای نمونه، آلگرو به معنی تند است، ولی چقدر تند؟ اینجاست که دلیل تفاوت سرعت اجرا توسط نوازندگان مختلف و ارکسترهای گوناگون با رهبرهای مختلف روشن می‌شود

ولی بعد ار آن، دادن سرعت دقیق امکان‌پذیر شد. واحد سرعت یا تمپو، ضرب در دقیقه است. اگر با مداد ثانیه‌ای یک بار روی میز بزنید، در واقع دارید تمپوی 60 ضرب در دقیقه را اجرا می‌کنید، و اگر آن را دو بار در ثانیه روی میز بزنید، تمپوی 120 ضرب در دقیقه را، هرچند که موسیقیدان مثل فیزیکدان در بند ذکر واحد نیست، لذا گفتن تمپوی 120 کافی است. یک چیز را روشن کنم قبل از پرداختن به مطلب بعدی، گفتم سرعت دقیق، مقصود این نیست که نوازنده با دقت کامل، سرعت مثلا 100 را در تمام قطعه حفظ می‌کند، که در این صورت موسیقی از حیطه هنر خارج می‌شود. منظور این است که با این بیان، نوازنده به آنچه آهنگساز خواسته نزدیک‌تر می‌شود. مترونوم را فقط نوآموزان برای آشنا شدن با حدود سرعتها به‌کار می‌برند

معمول شده سرعتها را در پنج نوع دسته‌بندی می‌کنند
سرعتهای کم - از قبیل لارگو، لنتو، و آداجیو، تقریبا از 40 تا 80 ضرب در دقیقه
سرعتهای طبیعی - از قبیل آندانته و آندانتینو، حدود 80 تا 100
سرعتهای معتدل - مانند مدراتو و آلگرتو، از 100 تا 120
سرعتهای زیاد - مانند آلگرو، در حدود 120 تا 160 ضرب در دقیقه
سرعتهای خیلی زیاد - مثل پرستو، بیشتر از 160 تا حد بالای مترونوم که معمولا 220 است

گاهی همراه با این سرعتهای اصلی، کلمه‌های جانبی دیگر هم می‌آیند
نون تروپو - نه چندان زیاد
مولتو - خیلی زیاد
پوکو - کمی
پیو - بیشتر
منو - کمتر

گاهی همراه با سرعت، حالت اجرا هم ذکر می‌شود
ویواچه - سرزنده
مائستوزو - باشکوه
کون بریو - بانشاط
کون موتو - با حرکت

و البته بدیهی است که در طول قطعه سرعت می‌تواند تغییر کند
آچلراندو - سریع‌تر
ریتارداندو - آهسته‌تر

بعضی آهنگسازان ترجیح داده‌اند سرعت را به زبان ملی خود بیان کنند و نه با اصطلاحات استاندارد ایتالیایی. از جمله در سنفونیک پوئمهای ریشارد اشتراس و سنفونیهای بروکنر زیاد دیده می‌شود لانگسام به معنی آهسته و اشنل به مفهوم تند

حالا می‌توانید بیشتر ترکیبهای مورد استفاده آهنگسازان را بفهمید. به عنوان مثال
آلگرو کون بریو - تند و بانشاط
آندانته کون موتو - نسبتا آهسته و با جنب وجوش

یک مترونوم جالب را اینجا ببینید، همراه با صدای لای 440 برای کوک کردن ساز